Fiillerden isim türetmeyi https://deutschmitertan.com/almancada-isimlestirme-1-fiillerin-donusumu/ yazımda öğrenmiştin. Bu yazıda ise, sıfatların ve zarfların isimleştirilmesi konusunu ayrıntılı bir şekilde ele alacağız ve bu dönüşümlerin nasıl yapıldığını basitçe açıklayacağım.
Almanca’da tıpkı fiiller gibi sıfatlar ve zarflar da isim haline getirilebilirler. Örneğin, “bekannt” sıfatı “der Bekannte” ismine dönüşebilir. Bu durumda, “nasıl?” sorusunu „ne?” ya da “kim?” sorusuyla değiştirmelisin.
(nasıl?) krank (hasta) – (wer?) der Kranke (hasta adam)
(nasıl?) warm (sıcak)– (was?) die Wärme (sıcaklık)
Sıfatların ve zarfların isimleştirilmiş hali, genellikle hemen öncesinde bir artikel, edat veya zamir gerektirir. İsimleştirilmiş sıfatları ve zarfları büyük harfle yazılması dışında şu şekillerde tanırız:
1. Önlerinde bir artikel bulunduğunda:
- Das Gelernte bleibt so besser im Gedächtnis. (Öğrenilenler bu şekilde daha iyi hatırlanır.)
- Die Lernenden haben nächste Woche Prüfung. (Öğrencilerin haftaya sınavı var.)
2. Önlerinde edat ile birlikte kullanıldığında:
- Aus Bekannten sind Freundinnen geworden. (Tanıdıklardan arkadaşlar oldular.)
- Sie unterhalten sich auf Deutsch. (Almanca konuşuyorlar.)
3. Bir aitlik zamiri (mein, dein, sein) bulunduğunda:
- Sie wollen ihr Deutsch verbessern. (Almancalarını geliştirmek istiyorlar.)
- Sein Sprechen ist jetzt viel besser. (Konuşması şimdi çok daha iyi.)
4. Bir belirsiz zamir (nichts, etwas, alles) ile kullanıldığında:
- Sie wiederholen alles Wichtige aus dem Deutschkurs. (Almanca kursundaki tüm önemli şeyleri tekrarlıyorlar.)
- Das Ganze hat noch etwas Gutes. (Bütün bunların hâlâ iyi bir yanı var.)
5. Bir işaret zamiri (dieses, jenes) ile kullanıldığında:
- Dieses Grün ist sehr dunkel. (Bu yeşil çok koyu.)
- Dieser Lauf ist anstrengend. ( Bu koşu yorucu.)
Şimdi, isimleştirmenin temel adımlarına bakalım.
Bir sıfatı veya zarfı isim haline getirmek için üç temel adım vardır:
- Sıfatın veya zarfın önüne bir artikel, edat ya da zamir koymak
- Sıfatı veya zarfı büyük harfle yazmak.
- Sıfatı veya zarfı isme dönüştürmek
Örneğin:
- “kalt” (soğuk) -> “die Kälte” (soğukluk)
- “krank” (hasta) -> “der Kranke” (hasta kişi)
Sıfatları İsimleştirirken nelere dikkat etmeliyim? Detaylı Kurallar
1. “-e” veya “-er” ile biten isimleşmiş sıfatlar (kişileri tarif eder)
Kadınlar için: Artikel “die” veya “eine” + sıfat + “-e” son eki
Erkekler için: Artikel “der” veya “ein” + sıfat + “-e” veya “-er” son eki
“arbeitslos” (işsiz) -> “die Arbeitslose” (işsiz kadın)
“bekannt” (tanıdık) -> “ein Bekannter” (bir erkek tanıdık)
Örneklerde gördüğün gibi isimleştirilmiş sıfatlar “normal” sıfatlar gibi çekimlenir (yani sıfata bir son ek verilir). Sıfat çekimi konusuna buraya tıklayarak göz atabilirsin.
2.”-e” ile biten isimleşmiş sıfatlar (soyut kavramları tarif eder)
“das” artikeli + sıfat + “-e” eki
gut -> das Gute (iyi olan şey)
wichtig -> das Wichtige (önemli olan şey)
Das Gute (iyi olan şey): “Das Gute ist, dass sie endlich einen Job gefunden hat.” (İyi olan şey, nihayet iş bulmuş olmasıdır.)
Das Wichtige (önemli olan şey): “Ich muss dir etwas Wichtiges sagen.” (Sana önemli bir şey söylemem gerekiyor.)
3.”-heit”, “-keit”, “-ität”, “-schaft”, “-e” ile biten isimleşmiş sıfatlar
“die” artikeli + sıfat + ek
schön -> die Schönheit (güzellik)
höflich -> die Höflichkeit (nezaket)
kreativ -> die Kreativität (yaratıcılık)
Die Schönheit (güzellik): “Die Schönheit der Natur ist beeindruckend.” (Doğanın güzelliği etkileyici.)
Die Höflichkeit (nezaket): “Ihre Höflichkeit ist bemerkenswert.” (Onun nezaketi dikkate değer.)
Die Kreativität (yaratıcılık): “Seine Kreativität kennt keine Grenzen.” (Onun yaratıcılığı sınır tanımıyor.)
Sıfatlarda olduğu gibi zarflarda da bir ek getirmen gerekiyor. Partizip I (şimdiki zaman) ile başlayalım.
Partizip I (Partizip Präsens)
Partizip I, fiilimsi zarfların şimdiki zaman hali olup, fiilin mastar hali + “-d” harfi ile oluşur. Örneğin „reisend“ (seyahat ederek), „reisen“ (seyahat etmek)“ fiilinden oluşur. Partizip I konusunu buradan detaylı öğrenebilirsin.
Bu şekilde Partizip I isme dönüşür:
Kadın: Artikel “die” / “eine” + Partizip I + “-e”
Erkek: Artikel “der” / “ein” + Partizip I + “-e” veya “-er”
“Der reisende Mann” -> “Der Reisende” (Seyahat eden adam -> Seyahat eden adam)
“Der Reisende / Ein Reisender wartet seit 2 Stunden auf einen Zug.” (Seyahat eden adam 2 saattir tren bekliyor.)
Şimdi sıra Partizip II’de
Partizip II, fiilimsi zarfların geçmiş zaman halidir. Örneğin „gelernt“ (öğrenilmiş), „lernen“ (öğrenmek)“ fiilinden oluşur. Partizip II konusunu buradan detaylı öğrenebilirsin.
Bu şekilde Partizip I isme dönüşür:
Kadın: Artikel “die” / “eine” + Partizip II + “-e”
Erkek: Artikel “der” / “ein” + Partizip I II “-e” veya „-er”
“Die verletzte Frau” -> “Die Verletzte” (Yaralı kadın -> Yaralı kadın)
“Die Verletzte / Eine Verletzte hat Kopfschmerzen.” (Yaralı kadının başı ağrıyor.)
- Bir sıfat veya zarftan bir isim oluşturulabilir.
- Bir sıfatı/zarfı isme dönüştürmek için, isimleşmiş sıfat/zarf büyük harfle yazılmalı ve başına bir artikel/edat yada zamir getirilmelidir.
- İsimleşmiş sıfatlar ve zarflar Almanca’daki sıfat çekim kurallarına göre çekimlenir.
- Sıfatlar veya zarflar isim olarak kullanıldığında, asıl isim (genellikle: erkek, kadın) zaten bilindiği için kullanılmaz.
Sıfatların, Komparativ ve Superlativ halleride de isim olarak kullanılabilir mi?
Evet, Sıfatların, Komparativ ve Superlativ halleride de isimleştirilebilir. Örneğin: „Der Ältere“ (daha yaşlı olan kişi) ve „Der Älteste“ (en yaşlı olan kişi).
İsimleştirilmiş Sıfatları ve Zarfları nasıl tanıyabilirsiniz?
İsimleştirilmiş Sıfatları ve Zarfları, büyük harfle yazıldıkları ve genellikle belirli veya belirsiz artikel ile kullanıldıklarında tanıyabilirsin. Örneğin: „der Alte“, „die Schöne“, „das Interessante“.
İsimleştirilmiş Sıfatların ve Zarfların çekiminde özel kurallar var mı?
Evet, çekimleri Almanca’daki Sıfat çekim kurallarına göre yapılır. Artikel, cinsiyet, sayı ve duruma göre değişirler. Örneğin:
Nominativ: der Alte, die Alte, das Alte
Akkusativ: den Alten, die Alte, das Alte
Dativ: dem Alten, der Alten, dem Alten
Genitiv: des Alten, der Alten, des Alten
